اقتصادی

استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: باید به شکل صحیح هم دستمزدها را افزایش دهیم و هم با توزیع کالاهای غیرنقدی و اساسی تا حدودی فشار وحشتناکی که بر دوش اقشار ضعیف جامعه افتاده را کم کنیم.

به گزارش خبرنگار ایلنا، حجت الله عبدالملکی، وزیر کار دولت سیزدهم، در اولین صحبتهایش با اشاره به اینکه از شرایط سخت و حقوق کم کارگران و بازنشستگان باخبر است، گفت: «باید کاهش و کنترل تورم صورت بگیرد تا دخل و خرج این اقشار با هم بخواند و سفره‌های آن‌ها رنگین‌تر شود». اما سوال این است که آیا کاهش نرخ تورم به آسانی و به سرعت قابل تحقق است؟ اگر پاسخ منفی است؛ کارگران چند سال باید با همین دستمزدِ ناچیز و قدرتِ خریدِ بسیار پایین، سر کنند تا با کاهش نرخ تورم شاهد رنگین‌تر شدنِ سفره‌های خود باشند؟

مصطفی شریف (استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی) در پاسخ به این سوال که چقدر زمان برای به بار نشستن سیاستهای دولت برای کاهش نرخ تورم لازم است، گفت: تورمی که طی چند سال گذشته و در همه‌ی سطوح داشتیم و خیلی هم وحشتناک بوده، یک‌ساله یا دوساله پایین نمی‌آید. اگر عزمی برای کاهش نرخ تورم وجود داشته باشد و روی همه‌ی مولفه‌های تاثیرگذار بر افزایش نرخ تورم کار شود، در آن صورت می‎توانیم بگوییم که ظرف چند سال آینده به تدریج شاهد کاهش نرخ تورم خواهیم بود. من باز تاکید می‌کنم که در این زمینه باید حتما عزمی جدی از جانب سیاستگذاران و مسئولان اقتصادی وجود داشته باشد، در غیر اینصورت تحقق این هدف امکان‌پذیر نیست. 

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: ما تجربه‌ی کاهش نرخ تورم را در دوره‌ی ریاست‌جمهوری آقای خاتمی در فاصله‌ی سال‌های ۷۶ تا ۸۳ داریم. بنابراین می‌شود این کار را انجام داد و اگر تصمیمات صحیحی اتخاذ شود، می‌شود طی چند سال آینده به کاهش نرخ تورم امیدوار بود اما هرگز نمی‌شود تورم ۴۵درصدی را مثلا در سال بعد ۲۵درصد کرد.

شریف در پاسخ به این سوال که تا زمان کاهش نرخ تورم، دولت چه اقداماتی باید برای حمایت از اقشار ضعیف جامعه انجام دهد، گفت: اگر عزمی در این زمینه وجود داشته باشد و دولت بخواهد از این اقشار حمایت کند، باید دستمزدها را به شکل منطقی افزایش دهد؛ البته من نمی‌گویم دقیقا مطابق با نرخ تورم، اما باید به مسئله‌ی افزایش دستمزدها توجه کند. همچنین توزیع کالاهای اساسی و غیرنقدی بین اقشار آسیب‌پذیر جامعه، اقدام دیگری است که باید در این دوره انجام شود و البته باید مراقب فسادی که ممکن است در مسیر توزیع کالاها به وجود آید، باشیم. 

وی تاکید کرد: باید به شکل صحیح هم دستمزدها را افزایش دهیم و هم با توزیع کالاهای غیرنقدی و اساسی تا حدودی فشار وحشتناکی که بر دوش این اقشار افتاده را کم کنیم تا وضعیت در آینده بهتر شود. 

شریف همچنین در انتقاد به دیدگاهی که افزایش دستمزدها را دلیل افزایش نرخ تورم می‌داند، گفت: مسئله‌ی تورم بحث بسیار مهم و فراگیری است و برخی آن را به دستمزد تنزل می‌دهند. تورم به لحاظ نظری علل بنیادین و روانی و عارضی دارد و هر کدام از اینها مورد بحث قرار گرفته است. حتی جنبه‌ی اقتصادی تورم، ابعاد مختلفی دارد؛ ممکن است فشار از طرف تقاضا، یعنی افزایش سرمایه‌گذاری، مصرفِ بدون تولید و هزینه‌های عمومی از عوامل ایجاد تورم باشد و یا فشار بر هزینه‌ها مثل همین افزایش دستمزد. 

وی تاکید کرد: کسانی که افزایش دستمزدها را عامل افزایش نرخ تورم می‌دانند فقط بر یک مورد اشاره می‌کنند در صورتی که تورم علل گوناگونی دارد. اصلا به هم خوردن توزیع درآمد و قدرت خرید مرد یک جامعه تورم‌زا است. به عبارتی وقتی عده‌ای به قدری پول داشته باشند که ندانند پول خود را کجا و چگونه خرج کنند و در مقابل عده‌ای دیگر به نان شب خود محتاج باشند، این شرایط خود تورم‌زا است. بنابراین وقتی ما صحبت از تورم می‌کنیم باید همه‌ی این جنبه‌ها را درنظر بگیریم و نمی‌توانیم دست روی افزایش مزد کارگران بگذاریم و بگوییم تورم‌زاست. 

استاد دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: تورم در ایران ساختاری و نهادی است و علل مختلفی برای تورم می‌توان برشمرد؛ به طور مثال افزایش انحصارات دولتی، فرار سرمایه‌ها از کشور، نبود سیستم توزیع درست، احتکار و واسطه‌گری، سودآور بودن فعالیت‌های غیرمولد، به هم خوردنِ بهره‌وری و عدم ثبات سیاستهای اقتصادی است و رشد نقدینگی، همه‌ی اینها تورم‌زا است. آیا این همه علل مختلف باید نادیده گرفته شود و فقط به سراغ دستمزد کارگران برویم که اگر بالا برود تورم ایجاد می‌شود؟ خیر؛ من این را قبول ندارم.

این استاد دانشگاه در بخش دیگری از صحبتهایش در خصوص وعده‌ی دولت سیزدهم برای ایجاد یک میلیون شغل در سال گفت: یکی از اشکالات دولتمردان و سیاستگذاران این است که فکر می‌کنند با هدفگذاریِ بدون توجه به ملزوماتِ کار و صدور بخشنامه، می‌توانند به هدف خود برسند درحالیکه چنین چیزی امکان ندارد. هر کاری لوازمی دارد و اگر آن ملزومات محقق شود در نهایت می‌توان به هدف رسید. 

وی در خصوص ملزومات ایجاد شغل گفت: رقابت‌پذیریِ صنایع در تحریک نیروی کار یکی از مواردی است که باعث افزایش اشتغال در صنایع مختلف می‌شود. همچنین افزایش صادرات تاثیر زیادی بر افزایش شغل دارد؛ به طور مثال ما در تولید مواد غذایی و شیمیایی و کانی‌هایِ غیرفلزی مزیت داریم و می‌توانیم نسبت به رقبای خود با هزینه کمتری محصول خود را عرضه کنیم و از این طریق ارز وارد کشور کرده و درآمد ارزی را خرج افزایش شغل در داخل کنیم. 

شریف همچنین به کاهش هزینه‌های تولید اشاره کرد و گفت: اگر هزینه‌ی تولیدِ تولیدکنندگان کاهش پیدا کند، آن‌ها تولید را افزایش می‌دهند و این هم یکی دیگر از اقداماتی است که می‌تواند به افزایش اشتغال کمک کند. 

وی با تاکید بر اینکه اقتصادی کردن بنگاه‌ها و اندازه و مقیاس آن‌ها از ملزومات ایجاد شغل است، گفت: بنگاه‌های بسیاری داریم که به دلیل مشکلاتی چون هزینه‌ی بالای تولید، نبود تکنولوژی و فراهم نبودن زمینه برای صادرات، زیر ظرفیت کار می‌کنند، مثلا اگر باید در بنگاهی ۱۰۰ نفر کار کنند به دلیل این مشکلات ۶۰ نفر کار می‌کنند؛ پس همانطور که گفتم بهبود این شرایط می‌تواند زمینه را برای ایجاد اشتغال فراهم کند. 

استاد دانشگاه علامه طباطبایی در خصوص اهمیت ارتباط با کشورهای دیگر گفت: وزارت امور خارجه‌ی ما به جای اینکه اقتصاد را در خدمت سیاست قرار دهد، باید سیاست را در خدمت اقتصاد قرار دهد و رایزن‌های اقتصادی باید در کشورهای مختلف به دنبال استفاده از بازار آن کشورها برای صادرات تولیداتمان باشند. ما چقدر توانسته‌ایم بازار کشورهای اطراف خود را به دست بیاوریم؟ چه مقدار از تولیدات خود را به این کشورها صادر کردیم؟ 

وی تاکید کرد: اگر هدفمان رشد تولید باشد به اشتغال هم خواهیم رسید. ما در نامگذاری سالها، به تولید اشاره می‌کنیم اما آیا واقعا تولید افزایش پیدا کرده است؟ ببینید تولید به عنوان یک معیار و شاخص می‌تواند رشد و شغل به وجود آورد و موجب رفع نیازها و شکوفایی اقتصادی شود. اگر این مسیرها را طی کنیم و موانع تولید را برداریم، بله می‌توانیم شغل ایجاد کنیم. 

شریف در پاسخ به این سوال که تحریم‌ها تا چه حد می‌تواند مانع ایجاد شغل شود، گفت: نقش تحریم‌ها در مورد صادرات کالاهایی مثل نفت و گاز مهم است اما اگر ما بتوانیم کالا تولید کنیم و در مقابل آن کالا و تکنولوژی وارد کنیم، می‌توانیم در این مسیر حرکت کنیم. قرار نیست تحریم، ما را در همه‌ی زمینه‌ها قفل کند؛ ما باید از آنچه که می‌توانیم استفاده کنیم. بیش از ۵۰درصد از تولیدات ربطی به تحریم ندارد. 

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه رفع موانع تولید ربطی به تحریم ندارد، گفت: البته ممکن است در فروش برخی از تولیدات و انتقال پول مشکلاتی داشته باشیم اما رفع موانع تولید غالبا در اختیار خودمان و مربوط به سیاستهای داخلی است.